SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯ ƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Công cuộc đổi mới kinh tế, xã hội đang diễn ra từng ngày. từng giờ trên khắp đất nước. Nó đòi hỏi phải có những lớp người lao động mới có bản lĩnh, có năng lực, chủ động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm, thích ứng được với thực tiễn đời sống xã hội luôn luôn phát triển. Nhu cầu này làm cho mục tiêu đào tạo của nhà trường phải được điều chỉnh một cách thích hợp dẫn đến sự thay đổi tất yếu về nội dung và phương pháp dạy học.
Chương trình Toán lớp 1 là một bộ phận của chương trình môn Toán ở Tiểu học, chương trình này kế thừa và phát triển những thành tựu về dạy học Toán lớp 1 ở nước ta; khắc phục một số tồn tại của dạy học Toán lớp 1 trong giai đoạn vừa qua. Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học nói chung, ở lớp 1 nói riêng cũng chính là để đáp ứng những yêu cầu của giáo dục và đào tạo trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đầu thế kỷ XXI.
PHẦN II: ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH
Được sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời của lãnh đạo cấp trên, của Ban giám hiệu nhà trường.
Được sự quan tâm của Hội cha mẹ học sinh, của các ban ngành địa phương.
Đa số học sinh là con em nông dân, công nhân, cha mẹ luôn bận rộn nên ít quan tâm đến việc học của các em.
Một số em không được học qua các lớp mẫu giáo trước khi bước vào lớp 1.
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa
SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯ ƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
Các phương pháp thường được tôi sử dụng trong các tiết học toán:
1, Trò chơi toán học:
Trò chơi toán học là trò chơi, trong đó có chứa một yếu tố toán học nào đó.
Vì là một trò chơi, trò chơi toán học mang đầy đủ các đặc điểm của trò chơi, nhưng trò chơi toán học khác với trò chơi “phi toán” ở chỗ ít nhiều phải chứa trong nó một yếu tố kiến thức toán học đó. Đối với học sinh lớp 1 với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của các em thì trò chơi toán học là một trong những phương pháp rất quan trọng giúp các em chiếm lĩnh được kiến thức mới. Thực tế cũng cho thấy hình thức tổ chức trò chơi toán học dễ được học sinh hưởng ứng tích cực và tham gia.
Xét về mục đích phục vụ dạy học nói chung, trò chơi toán học có thể là:
+ Trò chơi nhằm củng cố kiến thức, luyện tập kỹ năng.
+ Trò chơi nhằm ôn tập, rèn luyện tư duy trong giờ ngoại khóa.
Mục đích: Luyện kỹ năng nhận dạng hình
Chuẩn bị: 4 tờ bìa có hình vẽ, gồm 2 phần:
– Phần dưới: Vẽ một cụm các ô vuông ghi các kết quả của các phép tính trên.
Cách chơi: Cử 2 đội chơi, mỗi đội 5 em; cử 1 em làm thư ký.
Mỗi lần trả lời đúng với đáp án thì cộng 1 điểm và sai thì bị trừ 1 điểm. Cuối cuộc chơi đội nào nhiều điểm sẽ thắng.
Tôi chia học sinh thành 2 đội, cử đại diện (mỗi đội khoảng 5 đến 7 em) và mang một số đồ vật của nhóm mình lên. Ví dụ: 6 cái bút hay 9 que tính (từ 1 đến 10) (Đồ vật cùng loại) .
Cách chơi: Hai đội đứng quay mặt vào nhau: Một bạn của đội này cầm đưa lên một số bút (ví dụ 5 cái), đội kia phải nói được: ” Có 5 cái bút ” (hoặc “Bạn …có 5 cái bút). Bạn đó tiếp tục cho đội bạn hoặc đội mình một số cái (ví dụ 2 cái), đội kia phải nói được : “Cho đi 2 cái”. Bạn đó đưa số bút còn lại lên. Đội kia phải nói: “Còn lại mấy cái bút? “. Sau đó lại đổi bên.
Đội nào mà không đặt đề toán đúng đội đó sẽ thua. Nếu cả hai đội đặt đúng, đặt hay. Tôi khen tất cả các em.
Với phương pháp này tôi tổ chức, hướng dẫn các em học sinh hoạt động trực tiếp trên các sự vật cụ thể nhờ vậy học sinh nắm được chắc chắn kiến thức và kỹ năng tương ứng.
Ví dụ: Khi dạy về Đoạn thẳng:
Tôi yêu cầu mỗi học sinh lấy ra một sợi dây. Tôi sẽ căng thẳng sợi dây của mình rồi yêu cầu cả lớp làm theo.
Sau đó cho cả lớp đồng thanh: “Đây là một đoạn thẳng”
Với cách dạy này 100% học sinh đều được trực tiếp tham gia hoạt động, học sinh dễ hiểu và nhớ lâu hơn.
Tuy nhiên, ta không nên lạm dụng phương pháp này và cần phải chuyển dần, chuyển kịp thời và đúng lúc từ dạng trực quan này sang dạng trực quan khác với mức độ trừu tượng tăng dần.
Phương pháp này được tôi sử dụng thường xuyên. Học sinh được thực hành, luyện tập liên tục. Thông qua hoạt động này mà học sinh luyện tập các kiến thức và kỹ năng cần thiết.
Tuy nhiên cần chú ý là phải chuẩn bị cho việc thực hành, luyện tập một cách chu đáo; động viên cả lớp hoạt động độc lập, mọi học sinh đều tự suy nghĩ, tự tìm biện pháp; nhất thiết phải tổng kết hoạt động độc lập của học sinh, điều chỉnh sai lầm, có sự bổ sung kiến thức cần thiết; các bài tập cần đi từ đơn giản đến phức tạp, cuối cùng nên có những bài tổng hợp để mức độ luyện tập được nâng cao dần; cần thay đổi hình thức luyện tập để gây hứng thú học tập cho học sinh; cần luyện tập nhiều, nhưng số lượng bài tập cần vừa phải, luyện tập ở lớp là chính.
Đây cũng là một phương pháp dạy học phát huy được tính tích cực của học sinh. Tôi sử dụng phương pháp này khi hình thành kiến thức mới, khi củng cố rèn luyện kỹ năng toán và khi vận dụng kiến thức.
5. Phương pháp dạy học kiến tạo:
Đây là một phương pháp dạy học tích cực. Tôi sử dụng phương pháp này khi có thể bởi vì với phương pháp này các em sẽ thích tự học, tự khám phá – phát hiện và giải qyết vấn đề.
6. Phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập:
Để kiểm tra kiến thức học sinh nắm được tôi sử dụng phiếu kiểm tra định kỳ và thường xuyên. Bài kiểm tra cần ra đề theo đúng trình độ chuẩn, từ dễ đến khó, đủ các dạng bài đại diện cho những nội dung cơ bản của chương trình, dễ chấm điểm và cộng điểm, mọi học sinh phát triển bình thường đều làm được bài nhưng không dễ dàng đạt điểm 10, phân loại chính xác trình độ học sinh. Không cho học sinh làm các bài có nội dung ngoài chương trình Toán 1.
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
6: sáu 3: ….. 9: …… 5: …… 7: ……
![]()
![]()
5.Hình? (1 điểm)
Hình ………. Hình ……… Hình …….
6. Viết phép tính thích hợp: (1 điểm)
Có: 8 quả
Cho em: 3 quả
Còn: …quả
7. Số?
![]()
+ 9 = 10 7 – = 7
![]()
Còn đây là ví dụ về đề kiểm tra giữa học kì I của tôi:
![]()
5. Viết các số 10, 5, 0, 1: (1 điểm)
a.Theo thứ tự từ bé đến lớn:
b.Theo thứ tự từ lớn đến bé:
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
Ngoài các phương pháp trên tôi cũng sử dụng các phương pháp sau:
Tôi thường sử dụng phương pháp vấn đáp để tiến hành gợi mở làm cho không khí lớp học sôi nổi, sinh động, kích thích hứng thú học tập và lòng tự tin của các em. Ngoài ra còn rèn luyện cho các em năng lực diễn đạt sự hiểu biết của mình bằng ngôn ngữ, làm cho các em nắm kiến thức nhanh chóng và sâu sắc.
Tôi tìm hiểu và đọc một số tài liệu về phương pháp giảng dạy Toán 1, về cách đổi mới phương pháp dạy học để giúp cho việc áp dụng đạt kết quả cao.
Ở phương pháp này tôi sử dụng để giải thích nội dung toán kết hợp với việc dùng trực quan để hỗ trợ cho việc giải toán giúp học sinh hiểu, nhớ kiến thức, gây hứng thú học tập. Tuy nhiên phương pháp này cũng có mặt hạn chế của nó nên tôi ít sử dụng.
Tôi xác định kế hoạch bài học trong sách giáo viên dù đã được thiết kế chu đáo đến đâu cũng chỉ là phương án dự kiến để tạo thuận lợi cho giáo viên trong việc chuẩn bị dạy học. Một trong những yêu cầu quan trọng của dạy học là rất cần sát với đối tượng. Vì vậy, tôi cần xuất phát từ tình hình thực tiễn của lớp để có những điều chỉnh, thay đổi cho phù hợp với đối tượng học sinh.
Đối với tôi kế hoạch bài dạy rất quan trọng nó giúp tôi tự tin khi lên lớp . Kế hoạch bài dạy theo tôi cần ngắn gọn, dễ sử dụng, dễ bổ sung, dễ điều chỉnh, nêu rõ và đầy đủ các hoạt động dạy học cụ thể.
Mỗi kế hoạch bài dạy của tôi thường có:
Bài: PHÉP TRỪ TRONG PHẠM VI 9
– Biết làm tính trừ trong phạm vi 9.
(( Bài tập cần làm: Bài 1; bài 2(cột 1, 2, 3); bài 3( bảng 1); bài 4))
Sử dụng bộ đồ dùng học Toán lớp 1.
Các mô hình, vật thật phù hợp với nội dung bài học.
2. Kiểm tra bài cũ: Phép cộng trong phạm vi 9
♣ 2 học sinh làm bài tập trên bảng lớp:
♣ Chấm vở bài tập một số học sinh.
♣ Nhận xét, ghi điểm.
♣ Nhận xét bài cũ.
Giới thiệu bài: Ở tiết trước các em đã được học về phép cộng trong phạm vi 9. Hôm nay để các em có thể hiểu và làm được các phép tính trừ trong phạm vi 9. Cô cùng các em đi vào bài mới: Phép trừ trong phạm vi 9.
Giáo viên ghi tựa bài lên bảng, học sinh nhắc lại.
Giáo viên nhận xét tiết học.
Giáo viên giáo dục tư tưởng.
Qua quá trình giảng dạy môn Toán lớp 1 theo hướng đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học. Đó là tổ chức giờ học như là tổ chức các hoạt động học tập. Học sinh được phát huy tính tích cực chủ động học tập, tự chiếm lĩnh kiến thức và vận dụng được các kiến thức đã học. Tôi nhận thấy các em có sự tiến bộ rõ rệt, hứng thú hơn trong giờ học toán, hăng hái trả lời các câu hỏi của giáo viên, bổ sung câu trả lời của bạn, biết nêu thắc mắc hay đề nghị giải thích những vấn đề chưa đủ rõ, chủ động vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học để nhận thức vấn đề mới, tập trung chú ý vào vấn đề đang học, kiên trì thực hiện các bài tập, không nản trước những khó khăn. Các em nắm kiến thức một cách sâu sắc và có ý thức. Kết quả học tập của các em có sự tiến bộ rõ rệt. Việc học tốt môn Toán cũng giúp các em học tốt các môn học khác.
PHẦN V : BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Để đổi mới phương pháp dạy học Toán lớp 1 có hiệu quả tôi rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau:
♀Giáo viên phải cải tiến không ngừng phương pháp dạy học và giúp học sinh cải tiến phương pháp học.
♀ Giáo viên phải biết dựa vào những tri thức mà học sinh đã có, đã học để hướng dẫn học sinh nâng cao lên một trình độ mới.
♀ Giáo viên phải biết kết hợp hoạt động cá nhân với hoạt động nhóm và phát huy khả năng của cá nhân.
♀ Tăng cường rèn kỹ năng thực hành cho học sinh.
♀ Sử dụng phương tiện kỹ thuật hiện đại vào dạy học.
♀ Linh hoạt trong ứng xử sư phạm để thích ứng với sự thay đổi của đối tượng và hoàn cảnh.
♀ Luôn kiểm tra và đánh giá kiến thức và kỹ năng đạt được ở học sinh có động viên khuyến khích các em.
♀ Luôn tự tìm tòi, học hỏi rút kinh nghiệm để bồi dưỡng chuyên môn của mình.
♀ Tăng cường thao giảng, dự giờ rút kinh nghiệm, áp dụng những sáng kiến trong giảng dạy.
♀ Đổi mới phương pháp dạy học cùng với đổi mới cách kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh cũng như cách thiết kế bài dạy.
PHẦN VI : NHỮNG KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT
Đổi mới phương pháp dạy học không thể đi đúng hướng nếu trình độ chuyên môn của giáo viên còn hạn chế. Vì vậy tôi đề nghị Sở, Phòng GD sẽ thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và phương pháp dạy học cho giáo viên.
Vì sự nhận thức của bản thâ n còn nhiều hạn chế nên trong quá trình viết bài còn nhiều thiếu sót. Vậy rất mong các đồng nghiệp sẽ giúp đỡ tôi để phương pháp giảng dạy Toán lớp 1 đạt hiệu quả cao nhất.
Minh Hòa, ngày 31 tháng 1 năm 2012
PHẦN NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG TIỂU HỌC MINH HÒA
SỞ GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO TỈNH BÌNH DƯƠNG
Nội dung môn Toán lớp 1 gồm có 4 tuyến kiến thức chính là: số học, đại lượng và đo đại lượng, yếu tố hình học, giải toán có lời văn.
Dạy học các mạch kiến thức trên, tôi đều cố gắng theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học. Đó là phải tổ chức giờ học như là tổ chức các hoạt động học tập.
Trong sách giáo khoa Toán 1 có các phiếu học và phiếu thực hành.
Phiếu học của Toán 1 gồm phần bài học và phần các bài thực hành có ghi theo thứ tự bắt đầu từ số 1. Phần bài học trong mỗi phiếu của Toán 1 thường không nêu các kiến thức có sẵn mà thường chỉ nêu các tình huống( bằng hình ảnh) để học sinh hoạt động và tự phát hiện ra kiến thức mới theo hướng dẫn của giáo viên.
Phần thực hành trong phiếu học là các bài luyện tập để củng cố kiến thức mới học. Phiếu thực hành bao gồm các bài tập, các câu hỏi sắp xếp theo thứ tự từ dễ đến khó dần. Các bài tập mới hoặc các bài tập khó thường đặt ở cuối phiếu.
Để dạy tốt phần bài học tôi thường giúp học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề của bài học: tôi sẽ hướng dẫn học sinh quan sát hình vẽ, tranh, ảnh,…trong sách hoặc sử dụng đồ dùng thích hợp để tự học sinh nêu ra vấn đề cần giải quyết rồi tự học sinh tham gia giải quyết vấn đề. Thời gian đầu tôi sẽ hướng dẫn học sinh nêu và giải quyết vấn đề. Khi học sinh đã quen tôi yêu cầu học sinh tự nêu và tự giải quyết vấn đề. Sau khi học sinh đã phát hiện và giải quyết vấn đề thì tùy theo loại bài học mà tôi hình thành kiến thức mới hoặc giúp các em tự nêu, tự giải quyết vấn đề, tự xây dựng kiến thức mới. Sau đó tôi giúp cho học sinh ghi nhớ kiến thức mới. Dạy phần bài mới tôi luôn chú ý đến việc thiết lập mối quan hệ giữa kiến thức mới và kiến thức đã học. Trong quá trình dạy học Toán tôi cũng luôn quan tâm đến rèn luyện cho học sinh cách diễn đạt ngắn, gọn, rõ ràng, vừa đủ nội dung của một thông tin bằng lời hoặc bằng ký hiệu, sơ đồ.
Để dạy tốt phần thực hành, luyện tập( trong tiết dạy học bài mới và trong tiết luyện tập, luyện tập chung, ôn tập) tôi nắm được nhiệm vụ chủ yếu của loại bài này là củng cố các kiến thức mà học sinh mới chiếm lĩnh được. Tôi phải giúp học sinh nhận ra kiến thức mới học trong các dạng bài tập khác nhau. Nếu học sinh không tự nhận ra được thì tôi sẽ gợi ý, hướng dẫn để học sinh nhớ lại kiến thức và cách làm chứ không làm thay học sinh. Tôi luôn yêu cầu học sinh phải làm các bài tập theo thứ tự sắp xếp trong phiếu hoắc do tôi sắp xếp, không được tự ý lướt qua hoặc bỏ qua bài tập.
Trong quá trình làm bài, học sinh nào đã làm xong bài 1 và tự kiểm tra rồi hoặc tôi đã kiểm tra thì để cho em làm tiếp sang bài tập 2 không nhất thiết phải chờ cả lớp cùng làm xong. Trong một tiết học có học sinh làm được nhiều bài tập, có học sinh làm được ít bài tập, tôi sẽ giúp đỡ thêm cho những em chậm làm được nhiều bài hơn và giúp cho những em khá, giỏi làm hết các bài tập và hiểu rõ nội dung từng bài tập. Một điều quan trọng nữa là tôi tập cho các em có thói quen không thỏa mãn với bài làm của mình, với các cách giải đã có bằng cách khuyến khích, nêu gương và không “áp đặt” học sinh theo phương án có sẵn mà động viên các em tìm, lựa chọn phương án tốt nhất. Trong tiết học để giúp học sinh tự tin vào khả năng của bản thân, tự rút kinh nghiệm về cách học của bản thân tôi tạo ra sự hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau giữa các em học sinh ví dụ như cho học sinh trao đổi ý kiến trong nhóm nhỏ về cách giải một bài tập, khuyến khích học sinh nhận xét về cách giải của bạn, tự rút kinh nghiệm trong quá trình trao đổi ý kiến ở nhóm.
Phương pháp tổ chức dạy học theo nhóm hợp tác:
Đây là phương pháp dạy học tích cực cần thiết trong dạy học
môn Toán ở Tiểu học. Tùy theo mục đích, yêu cầu của vấn đề học tập( tiết dạy về kiến thức mới, tiết thực hành, luyện tập), các nhóm được phân chia ngẫu nhiên hoặc có chủ định trong cả tiết học hoặc thay đổi trong từng phần của tiết học. Tùy nội dung mà tôi giao cho các nhóm cùng một nhiệm vụ hoặc khác nhau về nhiệm vụ. Khi hoạt động theo nhóm yêu cầu của tôi là mọi cá nhân trong nhóm đều phải làm việc, các thành viên trong nhóm giúp đỡ nhau tìm hiểu và giải quyết vấn đề. Đại diện nhóm sẽ trình bày kết quả làm việc của nhóm trước lớp. Từ kết quả làm việc của các em tôi sẽ tổ chức chốt lại các kến thức mới xuất hiện mà các em tìm được và đánh giá hoạt động học tập của các nhóm.
Để tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, môn toán Tiểu học cần có phương pháp dạy học phù hợp.
1. Về tổ chức lớp:
Đầu năm học tôi thực hiện công tác ổn định tổ chức lớp, dần đưa
các em vào nền nếp, tổ chức bầu ra ban cán sự lớp, bố trí, sắp xếp chỗ ngồi: học sinh khá giỏi ngồi xen kẽ với học sinh trung bình, yếu. Tạo tình đoàn kết tốt trong lớp học.
Khen ngợi và động viên kịp thời để các em hứng thú trong quá
trình học tập.
Với những học sinh yếu toán tôi bố trí cho ngồi đầu bàn ngoài để
tiện theo dõi, kiểm tra, giúp đỡ các em.
Tìm hiểu, nghiên cứu lý lịch, hoàn cảnh từng em, ghi chép vào sổ
Phân loại học sinh ngay từ đầu năm để có kế hoạch bồi dưỡng, phụ đạo
học sinh yếu kém.
Trực tiếp trao đổi với học sinh để năm thêm tình hình và khó khăn riêng
của từng em xem các em có sự quan tâm giúp đỡ của gia đình không? có tự giác học tập không?… để có biện pháp giáo dục phù hợp.
Tận dụng thời gian cuối mỗi buổi học để phụ đạo thêm cho học sinh yếu
kém, vận động các em học sinh khá giỏi tham gia để giúp bạn cùng tiến bộ.
Trong những năm gần đây, Nghị quyết của Đại hội Đảng và những văn kiện khác của Nhà nước và của Bộ Giáo dục và Đào tạo đều nhấn mạnh rằng cần đổi mới phương pháp giáo dục cho phù hợp với sự phát triển của đất nước để đào tạo ra những con người “…năng động, sáng tạo, có năng lực giải quyết vấn đề”.
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa