Thuốc tránh thai là gì?
Thuốc tránh thai là loại thuốc có chứa thành phần thành phần chính là hocmon sinh dục nồng độ cao ngăn chặn trứng tiếp xúc với tinh trùng, do đó trứng không thể làm tổ trong tử cung. Ngoài ra thuốc tránh thai còn có tác dụng trong việc điều hòa kinh nguyệt hoặc khắc phục tính nam hóa do buồng trứng tiết nhiều androgen.
Thuốc tránh thai được phân loại theo 2 cách
Theo thành phần: Thuốc tránh thai kết hợp (chứa cả progestin và estrogen) và thuốc tránh thai chỉ chứa progestin (dùng cho phụ nữ đang cho con bú).
Theo cách dùng: Thuốc tránh thai khẩn cấp và thuốc tránh thai hàng ngày.
Để dễ dàng hướng dẫn và đáp ứng theo nhu cầu của người sử dụng, thuốc tránh thai thường được phân loại theo cách thứ 2.
Uống thuốc tránh thai hàng ngày mà vẫn có thai, tại sao?
Mỗi hộp thuốc ngừa thai hàng ngày chứa 21 hoặc 28 viên duy trì lượng hocmon cần thiết cho cơ thể để ức chế quá trình rụng trứng, làm đặc dịch cổ tử cung ngăn chặn tinh trùng xâm nhập và làm mỏng niêm mạc tử cung không cho trứng làm tổ. Cách dùng là uống viên đầu tiên vào ngày đầu tiên có kinh theo đường chỉ dẫn, khi uống hết vỉ thuốc thì nghỉ 7 ngày, trong thời gian nghỉ sẽ thấy kinh nguyệt. Thuốc tránh thai hàng ngày đạt hiệu quả tới 95%, nhưng đôi khi uống thuốc tránh thai hàng ngày vẫn có thai, nguyên nhân có thể như sau:
Nếu phụ nữ quên uống thuốc thuốc tránh thai hằng ngày, đặc biệt trường hợp quên quá 2 viên tránh thai hằng ngày mà không uống bù thuốc đúng cách và dùng thêm các biện pháp tránh thai bảo vệ không hormone khác (như bao cao su,…) thì khả năng tránh thai thất bại là rất cao.
Một số phụ nữ bị nôn ói trong thời gian ngắn ngay sau khi uống thuốc mà không uống bù, bỏ thuốc giữa chừng khi đang uống, uống thuốc kèm với các thức ăn uống có thể giảm hoặc ngăn sự hấp thu thuốc. Điều này khiến cơ thể không hấp thu đủ hàm lượng thuốc cần thiết dẫn đến việc có bầu khi uống thuốc tránh thai.
Uống thuốc không đều
Uống thuốc không đều là nguyên nhân hàng đầu khiến phụ nữ đã uống thuốc tránh thai hàng ngày vẫn có bầu. Phải uống thuốc tránh thai hằng ngày mới có thể đạt được hiệu quả cao. Phụ nữ sẽ có nguy cơ mang thai cao nếu có quan hệ tình dục và không sử dụng biện pháp ngừa thai nào trong lúc quên hoặc uống thuốc tránh thai không đều. Tuy nhiên, thực hiện đầy đủ chuẩn theo yêu cầu này có thể sẽ hơi khó, đặc biệt là những phụ nữ bận rộn vì công việc hay con nhỏ, hay quên. Do đó, nếu thường xuyên quên thuốc, phụ nữ có thể lựa chọn các biện pháp tránh thai khác không yêu cầu phải ghi nhớ, chú ý mỗi ngày, như là que cấy tránh thai, đặt vòng tránh thai,…
Uống thuốc không đúng giờ
Để vừa đảm bảo hiệu quả mà lại giảm thiểu được tác dụng phụ của các chế phẩm ngừa thai, thì viên tránh thai hằng ngày đã được giảm liều nội tiết tố trong mỗi viên thuốc. Hàm lượng thuốc trong mỗi viên thấp hơn nên chỉ có tác dụng trong một khoảng thời gian nhất định. Do đó, ngoài việc phải uống thuốc đều đặn hàng ngày, phụ nữ nên uống thuốc ngừa thai vào một giờ cố định trong ngày để đạt được hiệu quả tốt. Nếu uống thuốc sai giờ, trong một khoảng thời gian dài thuốc không được phân bố trong cơ thể mà lại có quan hệ tình dục trong lúc này thì khả năng có thai sẽ là rất cao.
Uống rượu thường xuyên
Thuốc tránh thai bị mất tác dụng khi được sử dụng với rượu do ethanol ngăn cản quá trình hấp thu của thuốc
Sử dụng các thuốc điều trị kèm thuốc tránh thai hàng ngày
Một số thuốc kê đơn thúc đẩy quá trình chuyển hóa quá gan, gây cảm ứng enzym gan làm thuốc tránh thai bị nhanh đào thải ra khỏi cơ thể như: Các thuốc điều trị lao, kháng sinh rifampicin, streptomycin. Thuốc chống nấm, thuốc chống co giật phenobarbital. Griseofluvin và thuốc kiểm soát HIV/AIDS
Điều kiện bảo quản thuốc không đảm bảo
Nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh sẽ làm giảm tác dụng của thuốc. Cần bảo quản thuốc ở nơi khô mát, tránh xa ánh nắng mặt trời. Ngoài ra cũng nên xem hạn sử dụng của thuốc.
Phụ nữ thừa cân
Ăn bưởi và uống nước ép bưởi cùng thuốc tránh thai hàng ngày
Trong bưởi có chứa hóa chất có tác dụng kìm hãm sự chuyển hóa của estrogen. Tuy nhiên, không phải bất cứ loại thuốc ngừa thai nào cũng tương tác với bưởi hoặc nước bưởi. Bạn khó để biết thuốc nào tương tác với nước bưởi, thuốc nào không. Cho nên biện pháp tốt nhất là tránh bưởi hoặc nước bưởi khi sử dụng thuốc ngừa thai.
Phải làm sao nếu có thai khi uống thuốc tránh thai?
Khi đã phát hiện mình đang mang thai phải lập tức ngưng uống thuốc và khám thai kỹ để các bác sĩ sản khoa theo dõi, tư vấn thêm.
Trong trường hợp phụ nữ uống thuốc tránh thai hàng ngày vẫn có bầu thì không có chỉ định phải bỏ thai. Cho đến thời điểm hiện tại, chưa có bằng chứng gì cho thấy thai nhi bị ảnh hưởng bởi thuốc tránh thai hằng ngày.
Tuy nhiên để thai kỳ của mẹ và bé được an toàn và khỏe mạnh nhất, ngay khi phát hiện dấu hiệu có thai, phụ nữ cần dừng ngay việc uống thuốc ngừa thai hàng ngày. Nên đi siêu âm và kiểm tra kỹ xem bào thai đã di chuyển và bám vào tử cung hay chưa. Nên thực hiện các sàng lọc lâm sàng vào các tuần 12, 18 của thai kỳ để xác định dị tật thai nhi sớm.